1992 yılında Karabağ’da yaşanan hadiseler, Ermenistan ve Azerbaycan arasındaki çatışmalar karşısında Türkiye’nin akıl almaz bir çekingenlik sergilediği, etkin rol alamadığı eleştirilerinin muhalefet tarafından TBMM’de de dile getirilmesi üzerine; dönemin Bayındırlık ve İskân Bakanı ve aynı zamanda Dış İşleri Bakan Vekili Onur Kumbaracıbaşı, eleştirilere Meclis kürsüsünden cevap vermek üzere söz istemiştir. Kumbaracıbaşı 4 Mart 1992 tarihinde Meclis kürsüsünde yaptığı konuşmasında, Dağlık Karabağ’da yaşanan hadiselerin barışçı yollarla çözülmesi gerektiğini ifade ettikten sonra konuşmasına; Karabağ’ın Azerbaycan’ın sorunu olduğunu beyan eden şu trajik cümle ile devam etmiştir “Karabağ’ın gidip gitmemesi, Azeri Hükümetinin sorunudur ve biz onlara her türlü desteği vaat ettik, Bu konuda, Azerilerin talep ettikleri yardımları kesinlikle yerine getireceğiz. Bugüne kadar hiçbir yardım talebi yapılmamıştır ve biz, oradaki değerli soydaşlarımızın yardımına her zaman koşmaya hazırız”[1]
Karabağ’ın o günlerde başlayan ve günümüze kadar statikleşerek gelmiş olan fiili durumunun, o günlerde engellenmesi için Türkiye’nin askeri, siyasi ve ekonomik rol alıp alamayacağının, neler yapabilip neler yapamayacağının, uzun uzun tartışılması ve analiz edilmesini, Ebulfez Elçibey’in Televizyonlarda dile getirdiği ve daha sonra TBMM’de de gündeme getirilen şu sözleri anlamsız kılmaktadır “3 helikopter istedim, hastaları ve yaralıları taşımak için; ama, ne yazık ki, Türkiye’den alamadım bunları. Her zaman, ‘bizden ne istersin?’ diyen Özal ve Demirel, veremediler bunları bize; daha ne isteyeyim Türkiye’den artık!”[2]
Azerbaycan Cumhurbaşkanı Elçibey’in hem sitem, hem de kırgınlık yüklü bu sözleri başta olmak üzere, yukarıda yer alan iki tarafın en yetkili ve resmi ağızlarından dökülen ve zabıtlara geçen bu ifadeler, aslında dönemin politik çerçevesini özetlemektedir. Karabağ’ın bugün ki statüsüne nasıl düştüğü de şaşırtıcı olmamaktadır. Elçibey’in istediği halde alamadıkları bir tarafa, o dönemde hükümetin Ermenistan’a olan yaklaşımları da yine Meclis kürsüsünde muhalefet tarafından dile getirilerek eleştirilmiştir.
Tarih’in sayfasını çevirip, uzun bir adım atarak günümüze gelindiğinde, Türkiye’nin, Azerbaycan’a karşı politikalarında değişmeler olduğu aşikârdır. Türkiye, Azerbaycan’ın önemini kavramış olarak hareket etmektedir. Ermenistan ve Azerbaycan arasında tarafsız olduğunu ve arabuluculuk yapabileceğini deklare ettiği yıllar geçmişte kalmıştır. Bir millet iki devlet ilkesine muvafık politikalar üretilmeye, stratejik, ekonomik, ilişkiler inşa edilmeye çalışılmaktadır. İki ülke arasında yapılan anlaşmaların Azerbaycan ekonomisine olan etkileri bir tarafa, Azerbaycan enerji gibi güçlü bir kartı da eline alarak uluslar arası arenaya, sisteme, sahaya bir aktör olarak, Türkiye’nin yanında, beraber inmektedir. Azerbaycan yapılan anlaşmalar ile hem kendisi hem de uluslararası sistem için çok önemli adımlar atmıştır. Artık rakibi ve ligi Ermenistan değildir. Politik, stratejik ve ekonomik olarak Ermenistan’ı çoktan aşmış durumdadır.
Bu anlaşmaların Azerbaycan için oluşturduğu, oluşturacağı fırsatların yanı sıra yeni tehditler ortaya çıkaracağı da kaçınılmaz olacaktır. Ortadoğu Bölgesi’ndeki tecrübeler göstermiştir ki enerjiye sahip her bölgesel aktör, fırsatlar kadar yeni tehditlere de hazırlıklı olmak durumundadır. Ancak beraber çıktıkları bu yeni yolda artık Türkiye’nin partnerliği ve desteği Azerbaycan’ın yanında olacaktır. Azerbaycan, Türkiye’nin tarafsızlık ve arabuluculuk edebileceği bir ülke olmaktan çıkmış stratejik ortağı olmuştur.
Azerbaycan’ın attığı imzalar iki ülke arasındaki güven sorununun ortadan kalktığının göstergesidir.
Ebulfez Elçibey ile başlayan haklı kırgınlık da umarız ki TANAP ile son bulmuştur.
Dinotlar:
[1] TBMM Tutanak Dergisi, Dönem 19, Cilt 4, Yasama 1, 44. Birleşim, 4.3.1992 Çarşamba, s.593
[2] TBMM Tutanak Dergisi, Dönem 19, Cilt 34, Yasama 1, 90. Birleşim,13.04.1993, Salı, ss.67-78
Yazar: Ahmet Hüsrev ÇELİK
Benzer Hizmetler
Ziyaretçi Yorumları