Türkiye’nin yakın tarihi; siyasi tarih, darbeler tarihi, demokrasi tarihi, insan hakları tarihi, partiler tarihi, askeri tarih, hukuk tarihi vb. olarak alt başlıklar halinde kategorize edilerek her birinden geçmişe doğru yolculuğa çıkıldığında, hemen her ferdin ve tarihin yüzünü yere eğmek durumunda kaldığı 17 Eylül 1961 tarihinde Menderes bu dünyadan ebedi âleme yürümüştür. 17 Eylül 1961 bir devri kapamış yeni bir devri açmıştır. Bu yeni dönemde Menderes’in bizatihi kendisi artık yoktur ancak bu yeni dönemin sonraki yılları boyunca Menderes’in söz konusu olmadığı dönemde olmayacaktır.
Sonraki yıllar boyunca Menderes soyismi bireylerin ismi olacak, her 27 Mayıs huzurunda affa durulacak, sonraki dönemin her zaman diliminde onu refere alan en az bir siyasi parti mutlaka bulunacaktır. Türk tarihinin kara günleri olarak nitelendirilen 27 Mayıs ve 17 Eylül tarihleri Menderes isminin yanında onun dönemiyle ilgili çokça dile getirilen birkaç kelimenin arasında olacaktır. Bu kara günler şüphesiz o kadar karanlıktır ki onun başbakan olana kadar olan ömrü hayatını ve 10 yıllık başbakanlık dönemini de perdelemektedir.
1899 yılında dünyaya gelen Menderes Osmanlı’nın yıkılışı Cumhuriyetin kuruluşuna tanıklık etmiştir. Milli mücadelede kurduğu gönüllü birliğine komuta ederek yer almış, çiftliğini de milli mücadeleye tahsis etmiştir. Savaştan sonra gündüzleri çiftçilik yaparken gecelerini kitap okuyarak geçirmiştir. 32 bin dönüm arazisini köylülere devretmiştir.[1] Genç yaşta vekil olduğunda ise bekçilerden başka kimsenin kalmadığı mecliste gece yarılarına kadar sürekli çalışan bir Menderes vardır.[2]
Başbakanlığı döneminde Türkiye’de başlattığı kalkınma hamleleri yine o kara günlerin perdesi altında kalmaktadır. Balıkesir, Aydın, Konya, Afyon, Gaziantep, Niğde, Zonguldak, Kayseri’de kurulan çimento fabrikaları, Adapazarı, Burdur, Konya, Kastamonu, Amasya, Erzincan, Erzurum Kütahya’da açılan şeker fabrikalarının yanı sıra, yine çok sayıdaki şehirde açılan çok sayıdaki dokuma ve gıda fabrikaları Menderes’in yatırımlarıdır.[3]
Onun yaptığı yatırımlardan bugün bile hala istifade edilmektedir. Başta Sarıyar, Demirköprü, Hirfanlı, Keban olmak üzere 20 kadar baraj ile Samsun, Trabzon ve Mersin Limanları onun eserleridir.[4] Bugün dünyanın pek çok noktasına ihracat yapan Türk Traktör Fabrikası onun döneminde açılmıştır.[5] İlk yerli lokomotif “karakurt” raylarda yerini 1958 yılında almıştır.[6] 1954 yılında Türkiye Petrolleri kurulmuştur.[7] Bugün bir dünya markası olan “Türk Hava Yolları” ismi Türk Havacılığına 1955 yılında isim olarak verilmiştir.[8]
Binlerce köye yapılan okulların yanı sıra bugün Türkiye’nin en güzide üniversitelerinden birisi olan Orta Doğu Teknik Üniversitesi (ODTÜ)[9] Ege Üniversitesi[10] Atatürk Üniversitesi[11] Menderes döneminde kurulmuştur.
Yapılan binlerce km’lik yollar, köprüler, altyapı üst yapı yatırımları örnekleri alt alta uzatmak ve uzun bir liste haline getirmek mümkündür. Menderes dönemi siyaseten oldukça hareketli dönemlerdir ve bu dönemin bu özelliği oldukça yazılmakta ve konuşulmaktadır. Dönemin siyasi hadiseleri, bu iki kara gün ve bütün bunların etrafında dönen tartışmalar, Türkiye’nin kalkınma ve yatırım tarihinde Menderes döneminin görülmesi ve konuşulmasını da gayri ihtiyari perdelemektedir.
Menderes dönemi “kalkınma” ve “yatırımlar” ile de söz konusu edilebilecek bir dönemdir. Merhum Menderes, Başbakanlığı kadar başbakanlığından önceki hayatı ile de bilinmesi gereken bir şahsiyettir.
Dipnotlar:
[1] Erdal ŞEN, Başbakan Adnan Menderes’in Hayatı Bir Yiğit Vardı, Yitik Hazine Yayınları, ss.32-57
[2] Erdal ŞEN, a.g.e., s.66
[3] Cemal ANADOL, Türk Siyaset Tarihinde Demokrat Parti, Yeni Kuvayı Milliye Yayınları, İstanbul 2004, s.77
[4] Cemal ANADOL, a.g.e., s.77
[5] http://www.turktraktor.com.tr/kurumsal_genel.aspx?id=78
[6] http://www.tulomsas.com.tr/main.php?kid=67
[7] http://www.tpao.gov.tr/tp5/?tp=m&id=93
[8] http://www.turkishairlines.com/tr-tr/kurumsal/tarihce
[9] http://www.metu.edu.tr/tr/tarihce
[10] http://www.ege.edu.tr/d-5/Tarihcemiz.html
[11] https://www.atauni.edu.tr/#!sayfa=rektorluk-universite-tarihcesi
Benzer Hizmetler
Ziyaretçi Yorumları